Słowo „fronda” to w języku francuskim grupa opozycyjna działająca wewnątrz danego stronnictwa. Stanowi ono synonim buntu.
We Francji w latach 1648–1653 frondy powstawały przeciw rządom absolutnym regentki Anny Austriaczki i kardynała Mazariniego. Pierwsza opozycja mieszczańska (1648-1649) domagała się zapewnienia wolności osobistej oraz reform ograniczających władzę absolutną, wystąpiła też przeciwko wygórowanym podatkom. Po jej stłumieniu wybuchła fronda książąt (1649–1653), czyli spiski arystokratów powstających przeciwko absolutyzmowi, jednak one również zostały stłumione. W historii PRL-u dość wyraźnie zapisała się opozycja w organizacji PAX przeciwko polityce Bolesława Piaseckiego. W 1955 roku część działaczy ugrupowania utworzyła stronnictwo, które zarzuciło ówczesnemu kierownictwu brak demokracji wewnętrznej, jednoosobowy sposób sprawowania władzy oraz niewłaściwy system nominacji. W wyniku konfliktu stowarzyszenie opuścili między innymi Tadeusz Mazowiecki, Janusz Zabłocki i Andrzej Wielowieyski.
Najmniej znana jest fronda z 1908 roku. To potoczna nazwa grupy politycznej, która oderwała się od Ligi Narodowej i Stronnictwa Narodowo-Demokratycznego na znak protestu przeciwko ich prorosyjskiej polityce. Opozycja narodziła się w wyniku kryzysu ugodowej polityki Narodowej Demokracji, a na jej czele stanęli działacze skupieni wokół „Gońca Porannego i Wieczornego” – Aleksander Zawadzki, Zygmunt Makowiecki, Tadeusz Grużewski i Jan Kucharzewski. W efekcie grupa ta oficjalnie zerwała stosunki z Ligą Narodową. Jak wspominał w 1931 roku ówczesny działacz Ligi Narodowej Stanisław Bukowiecki: Na rok 1908 przypada tzw. neoslawizm. Nie byłem mu w zasadzie przeciwny; w poglądach mych chodziło o to, ażeby reprezentacja narodu polskiego jako całość prowadziła jakkolwiek akcję polityczną. Jednym słowem interesowała mnie strona formalna, nie wierzyłem w treść. Neoslawizm wywołał opozycję żywiołów antyrosyjskich. Wtedy to wyszła z Ligi tzw. „Fronda”. Zanim nastąpił rozłam, odbył się w Lidze sąd organizacyjny, w którym zasiadałem razem z [Zbigniewem] Paderewskim. Ze strony oponentów wysuwano wówczas jako argumenty bezcelowość polityki prorosyjskiej, upokarzający charakter wizyt składanych ambasadorom rosyjskim, narażanie się na takie upokorzenie, jak powiedzenie Bułgarów, że gdyby Polacy dostali język polski w czterech niższych klasach, to powinno im to wystarczyć. Opozycja dokonała jednak rozłamu, z tzw. „Frondą” wyszedł Aleksander Zawadzki, organizator nauczycielstwa ludowego, Zygmunt Makowiecki, Tadeusz Grużewski, Jan Kucharzewski.
Kim byli ludzie Frondy? Co ich skłoniło do zerwania z ruchem narodowym?, Aleksander Zawadzki, pierwszy z tego grona, urodził się w Wilnie w roku 1859, studia odbył w Petersburgu. W latach 1878–1881 i 1885–1892 był zsyłany na Syberię za działalność patriotyczną. Po powrocie do kraju pracował wśród robotników i chłopów pod pseudonimem „Ojciec Prokop” zaś w latach 1892–1893 działał w Lidze Polskiej. Po jej przekształceniu został działaczem Ligi Narodowej, był również jednym z założycieli Towarzystwa Oświaty Ludowej i wspierał unitów, którzy w 1875 roku zostali siłą zawróceni na Podlasie. Należał do lewicowych działaczy endecji. Gdy formacja ta przeszła na orientację prorosyjską, w 1908 roku wraz z grupą rozczarowanych działaczy z czasopisma „Polska” wystąpił z Ligi Narodowej. W 1912 roku w Królestwie Polskim Zawadzki utworzył antyendecki Narodowy Związek Chłopski, którego został prezesem. Partia opowiadała się za koncepcją rozwiązania sprawy polskiej w oparciu o Austrię. Zwolennicy tej wizji politycznej skupili się wokół konspiracyjnego pisma „Polska”, głosząc hasło całkowitej niepodległości Polski w granicach z 1772 roku. W 1912 roku partia weszła w skład Komisji Tymczasowej Skonfederowanych Stronnictw Niepodległościowych. Zawadzki jako jeden z nielicznych polityków z zaboru rosyjskiego poparł ideę legionową, okazał się też radykalnym zwolennikiem orientacji proniemieckiej. W 1915 roku jego nieprzejednane stanowisko doprowadziło do rozłamu w Narodowym Związku Chłopskim, jednak „Ojciec Prokop” kontynuował działalność w Zjednoczeniu Ludowym. Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości odsunął się całkowicie od życia politycznego. Zmarł w 1926 roku.
Kolejną ważną figurą opozycji był prawnik i dziennikarz Zygmunt Makowiecki (1871–1932). W latach 1905-1918 sprawował on funkcję redaktora „Gońca Porannego”. Podobnie jak trzej inni działacze Frondy był członkiem Ligi Narodowej oraz należał do kierownictwa Stronnictwa Demokratyczno-Narodowego w zaborze rosyjskim. Podczas I wojny światowej, 21 lipca 1916 roku, wraz z Władysławem Studnickim, również proniemieckim politykiem, założył Klubu Państwowców Polskich, który współpracował z Niemcami, walcząc w ten sposób o niepodległość. Jego działacze poparli też akt 5 listopada nadający sprawie polskiej znaczenie międzynarodowe. Makowiecki i jego sojusznicy domagali się wprowadzenia monarchii i utworzenia polskiej armii, jednak po 1918 roku działacz przestał być aktywny publicznie. Zmarł w 1932 roku.
Z kolei Tadeusz Grużewski (1870–1938) związał się z ruchem narodowym w 1899 roku, stając się głównym publicystą „Przeglądu Wszechpolskiego”, a w 1904 roku został sekretarzem Romana Dmowskiego. Na początku XX wieku był jednym z głównych ideologów ruchu narodowego. W pracach Odbudowanie Polski(1903) i Państwowość rosyjska(1904) głosił odzyskanie niepodległości Rzeczpospolitej drogą ewolucji, nie wierzył też w konstytucyjną przyszłość Rosji. Wobec przejścia Dmowskiego na pozycje ugodowe i prorosyjskie zerwał z Narodową Demokracją, choć bezpośrednią przyczyną konfliktu był zakaz wszelkiej agitacji antyrosyjskiej. Tadeusz Grużewski ostatecznie opuścił endecję na znak solidarności z Zawadzkim, tworząc wspomnianą Frondę. Od tego czasu stał się jednym z głównych publicystów atakujących politykę ugodową i endecki program autonomii Królestwa Polskiego. Pisywał w tym czasie głównie do pism redagowanych przez Władysława Studnickiego: „Naród a Państwo”, „Sprawa Polska”, „Myśl Polityczna” i „Votum Separatum”. Jako zatwardziały wróg Rosji stał się w czasie I wojny światowej jednym z głównych działaczy obozu opowiadającego się za rozwiązaniem sprawy polskiej w oparciu o Niemcy. Był również działaczem i jednym z twórców Klubu Państwowców Polskich. Współtworzył wiele broszur, między innymi Z Rosją czy przeciw Rosji (1916) i Wobec przewrotu rosyjskiego (1917). Po wojnie pisywał do prasy piłsudczykowskiej, a w latach 1918-1924 pracował w Wydziale Prasowym Ministerstwa Spraw Wewnętrznych. Po przejściu na emeryturę prowadził zajęcia w Wyższej Szkole Dziennikarskiej w Warszawie. Zmarł w 1938 roku.
Niewątpliwie najbardziej znaną postacią z czwórki, która stworzyła Frondę, był historyk Jan Kucharzewski (1876-1952). Ukończył on prawo na Uniwersytecie Warszawskim, następnie pracował jako adwokat. W okresie studiów został członkiem Związku Młodzieży Polskiej „Zet”, a następnie Ligi Narodowej. Aktywnie popierał politykę endecji i Romana Dmowskiego. Razem z innymi działaczami przystąpił do opozycji, a dopiero w 1911 roku oficjalnie wystąpił z Ligi Narodowej. Nie mógł się pogodzić z opinią Dmowskiego, jakoby to Niemcy, a nie Rosja, były głównym wrogiem sprawy polskiej. W 1912 roku bez powodzenia kandydował w wyborach do IV Dumy, stając naprzeciw równie przegranego Dmowskiego. W czasie I wojny światowej przebywał w Szwajcarii, gdzie działał politycznie na rzecz kraju. W czerwcu 1917 roku powrócił do Warszawy i zaangażował się w działalność Rady Regencyjnej, czyli władzy wykonawczej na terenie Królestwa Polskiego okupowanego przez państwa centralne. Od 26 listopada 1917 do 27 lutego 1918 stał na czele rządu powołanego z inicjatywy Rady Regencyjnej, który nie został jednak dopuszczony do udziału w prowadzonych w 1918 roku negocjacjach pokojowych z Rosją Sowiecką i Ukrainą. Wobec zawarcia 9 lutego niekorzystnego dla ziem polskich traktatu brzeskiego z Ukrainą Kucharzewski wraz z rządem podał się do dymisji. Pokój brzeski oznaczał bankructwo polityki proniemieckiej. Kucharzewski ponownie został premierem 2 października 1918, ale funkcję sprawował zaledwie przez tydzień do 9 października 1918 roku, kiedy ustąpił na rzecz związanego z endecją Józefa Świeżyńskiego. Po odzyskaniu niepodległości podobnie jak pozostali działacze Frondy nie sprawował żadnych funkcji politycznych. Skoncentrował się na pracy naukowej, nie będąc jednak związany z żadnym uniwersytetem. Jego najwybitniejszym dziełem stała się siedmiotomowa praca Od białego caratu do czerwonego (1923-1935), która podejmowała próbę wyjaśnienia genezy bolszewizmu oraz ciągłości historycznej pomiędzy Rosją carską i bolszewicką. Kucharzewski od 1940 roku przebywał na emigracji w USA, gdzie prowadził aktywną działalność publicystyczną i naukową. Tam też zmarł w 1952 roku.
Założyciele Frondy z 1908 roku z przekonaniem i oddaniem służyli sprawie polskiej. Głosili wyraziste poglądy polityczne o nastawieniu antyrosyjskim. W okresie I wojny światowej potrafili piórem stanąć do walki o niepodległość kraju, tym sposobem mobilizując społeczeństwo. Za swoją powinność uważali służbę publiczną bez wahania i kalkulacji – z przeświadczeniem, że taki jest oczywisty obowiązek każdego Polaka.