Pośród wielu dyscyplin sportu piłka nożna wzbudza niewątpliwie najwięcej emocji wszystkich. Wielotysięczne tłumy przyglądające się zmaganiom sportowców na boiskach towarzyszą praktycznie od początku istnienia footballu. Rywalizacja drużyn o prymat w rozgrywkach ligowych elektryzuje kibiców na całym świecie, a dyskusje wokół wydarzeń dziejących się na boisku toczone są na długo przed i po pierwszym gwizdku sędziego.
Inne teksty z miesięcznika LUX 5/6: TEORIA I PRAKTYKA SPORTU
Jednym z wielu poruszanych tematów, wokół których toczy się dyskusja, jest zagadnienie starszeństwa – a co za tym idzie – prestiżu klubu posiadającej dłuższe tradycje piłkarskie. Bez wątpienia najstarszym klubem piłkarskim na świecie jest wywodzący się z kolebki footballu – Anglii Sheffield F.C. założony 24 października 1857 r. przez Nathaniela Creswicka (1831-1917) oraz Williama Presta (1832-1885). W niespełna trzy lata później, bo już w grudniu 1860 r. Sheffield F.C. rozegrał swój pierwszy mecz derbowy przeciwko lokalnemu rywalowi Hallam FC, wygrywając 2:0. Na Starym Kontynencie podobnie długimi tradycjami piłkarskimi mogą pochwalić się takie kluby jak: walijski Wrexham FC (zał. 1864 r.), francuski Le Havre (zał. 1872 r.) czy szwajcarski FC Sankt Gallen (zał. 1879 r.). Pośród polskich klubów piłkarskich prym starszeństwa bez wątpienia wiodły drużyny wywodzące się z Galicji. Brak państwowości nie przeszkadzał mieszkającym tam Polakom w organizowaniu się i krzewieniu postaw patriotycznych: jednym z jej przejawów były właśnie kluby sportowe i rozwijanie w ich ramach kultury fizycznej. Powstawały one na bazie towarzystw sportowo-gimnastycznych Sokół, z których wywodzili się ich członkowie. Najstarszym nieistniejącym dziś polskim klubem piłkarskim była Lechia Lwów, założona latem 1903 roku przez uczniów III i IV Gimnazjum we Lwowie. Niedługo po niej, we Lwowie powstały kolejne kluby, z którymi na lokalnych boiskach rywalizowali biało-zieloni: Czarni (zał. Sierpień 1903 r.), Pogoń (zał. 1904 r.) oraz Hasmonea (zał. 1908 r.). Lwów był więc kolebką polskiego footballu – dość powiedzieć, że ze lwowskich klubów wywodzili się tacy sportowcy i trenerzy jak: multimedalista Wacław Kuchar (1897-1981) czy legendarny Kazimierz Górski (1921-2006). O ile palma starszeństwa należy do Lechii, to bez wątpienia założoną rok później Pogoń należy uznać za najbardziej utytułowaną.
Pogoń Lwów powstała w 1904 roku jako Klub Gimnastyczno-Sportowy przy IV Gimnazjum we Lwowie. Podobnie jak inne drużyny powstające na ziemiach polskich na początku XX w. wywodziła się z klubu gimnastycznego działającego przy szkole dla młodzieży. Założycielem klubu gimnastycznego przy IV Gimnazjum był lekarz, nauczyciel gimnastyki Eugeniusz Piasecki (1872-1947). Ten zasłużony pedagog i społecznik w 1907 r. przekształcił klub gimnastyczno-sportowy w Lwowski Klub Sportowy „Pogoń” dając początek wielosekcyjnemu, działającemu do wybuchu II wojny światowej klubowi sportowemu. Za początek istnienia klubu uznano datę 3 maja 1907 r., kiedy to rozegrano pierwszy oficjalny mecz piłkarski pod nazwą „Pogoń” pokonując lokalnego rywala- Czarnych wynikiem 2:1. Za barwy przyjęto kolory niebieski i czerwony, hymnem został napisany przez lwowskiego poetę Ludwika Zbierzchowskiego (1881-1942) „Marsz Pogoni”.
Przez ponad 30 lat swojego istnienia do wybuchu II wojny światowej, Pogoń Lwów była jednym z najbardziej prężnych klubów – zarówno pod względem organizacyjnym, sportowym, a także kadrowym. Pogoń regularnie rozgrywała mecze na szczeblu lokalnym, krajowym oraz międzynarodowym zyskując duże uznanie w oczach rywali. Zakładane kolejnej sekcje sportowe przyciągały młodzież, krzewiły patriotyczne wzorce i postawy. W momentach największej próby zawodnicy Pogoni stawali do walki za ojczyznę: zarówno w takcie obrony Lwowa w latach 1918-1919, jak i w trakcie wojny polsko-bolszewickiej 1920 r.
Pierwsze lata istnienia upływały pod znakiem rywalizacji z lokalnymi drużynami tj. Czarnymi, Lechią oraz Hasmoneą, a także krakowskimi – Cracovią i Wisłą. Wraz z upływem czasu kolejnymi przeciwnikami stawały się także drużyny zagraniczne: pierwszy mecz wyjazdowy Pogoń rozegrała w 1909 r. w Koszycach, ulegając węgierskiemu Kassai Athletikai Klub aż 0:5. W roku 1910 Pogoń wstąpiła do Austriackiego Związku Piłki Nożnej (Österreichischer Fußball-Bund), a w roku następnym do Związku Polski Piłki Nożnej – stowarzyszenia organizującego życie sportowe klubów galicyjskich. Coraz częstsze kontakty zagraniczne prowadziły do rozgrywania kolejnych spotkań międzynarodowych; niebiesko-czerwoni rywalizowali z klubami z Niemiec, Serbii, Czech i Węgier. Pierwsze poważne zawody, w których przyszło się zmierzyć Pogoni, były rozegrane w 1913 r. to turniej o mistrzostwo Galicji. Zawody nie potoczyły się po myśli lwowian, którzy ostatecznie zajęli ostatnie- czwarte miejsce pośród wszystkich startujących drużyn. W kolejnych latach drużyna piłkarska Pogoni odniosła kolejne sukcesy, zostając drugim w historii (po Cracovii) Mistrzem Polski w roku 1922 oraz w 1923, 1925 i 1926 r. Do wybuchu II wojny światowej w 1939 r., piłkarze Pogoni zajęli jeszcze trzykrotnie drugie miejsce (1932, 1933, 1935), a także rozegrali mecze z zagranicznymi przeciwnikami (m.in. z Daring Bruksela, Royal Standard, czy AC Milan) i odbyli turniej zorganizowany na 35-lecie klubu rozegrany w 1939 r. Agresja Niemiec, a następnie Związku Sowieckiego na Polskę we wrześniu 1939 r. oraz działania wojennej okresu II wojny światowej zakończyły wspaniałą historię Pogoni Lwów, jak i całych Kresów Wschodnich II Rzeczypospolitej.
Piłka nożna, mimo że cieszyła się coraz większą popularnością, nie była jedyną sekcją, w jakiej organizowali się i prowadzili zawody niebiesko-czerwoni atleci. W latach 1907-1934 utworzono sekcje: lekkoatletyczną, sportów pływackich, sportów zimowych (hokeja na lodzie, narciarska oraz łyżwiarską), tenisa ziemnego, kolarską, zapaśniczą, piłki ręcznej, bokserską, szermierczą, gier sportowych, tenisa stołowego, łucznictwa, kajakarstwa, strzelectwa. Wiele spośród nich reprezentował i zdobywał dla nich laury najwybitniejszy polski sportowiec swojej epoki – Wacław Kuchar. Urodzony w Łańcucie Wacław, jedno z ośmiorga dzieci Ludwika (założyciela krakowskiego kina „Wanda”, późniejszego prezesa LKS Pogoń i fundatora boiska przy ul. Stryjskiej) niemal całe swoje życie związał z kulturą fizyczną, a także właśnie z Pogonią. Od najmłodszych lat przejawiając ogromne zainteresowanie sportem, w wieku 9 lat wstąpił do Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół”. W następnym roku zajął II. Miejsce w mistrzostwach Lwowa w jeździe figurowej na lodzie. Kolejnymi zainteresowaniami młodego Wacława cieszyły się takie dyscypliny jak: lekkoatletyka, gimnastyka, hokej oraz piłka nożna. Jako piłkarz Pogoni Wacław Kuchar rozegrał 1052 mecze, strzelając 1065 goli. Z drużyną Pogoni Lwów Kuchar zdobył czterokrotnie mistrzostwo Polski w piłce nożnej w latach: 1922, 1923, 1925 oraz 1926. Królem strzelców był dwukrotnie- w latach 1922 (21 goli) oraz 1926 (11 goli). Jako lekkoatleta Kuchar był mistrzem Polski w: biegu na 800 metrów (1920 r., 1921 r.), biegu na 110 metrów przez płotki (1920 r.), biegu na 400 metrów przez płotki (1923 r.), skoku wzwyż (1921 r., 1923 r.), trójskoku (1921 r.) oraz dziesięcioboju (1923 r., 1924 r.). Jako wszechstronnie uzdolniony sportowiec, Kuchar 22 razy zdobył mistrzostwo Polski w łyżwiarstwie szybkim. Lwowianin również godnie reprezentował Polskę na arenach międzynarodowych, będąc uczestnikiem m.in.: Mistrzostw Europy w łyżwiarstwie szybkim w St. Moritz (1925 r.) gdzie zajął VII. Miejsce oraz Mistrzostw Europy w hokeju na lodzie w Budapeszcie (1929 r.) gdzie z reprezentacją Polski zdobył srebrny medal. W plebiscycie Przeglądu Sportowego na najlepszego sportowca w roku 1926 zajął pierwsze miejsce, a w roku 1927 uplasował się na dziesiątej pozycji. W 1924 r. wziął udział w VIII Letnich Igrzyskach Olimpijskich w Paryżu jako napastnik drużyny piłki nożnej. Po II wojnie światowej Kuchar zamieszkał w Bytomiu, gdzie prowadził sekcję hokeja na lodzie klubu Polonia (nawiązującego tradycjami i barwami do przedwojennej Pogoni), następnie przeprowadził się do Warszawy, gdzie trenował hokeistów stołecznej Legii.
Wacław Kuchar zapisał się w historii nie tylko jako niezwykle utalentowany i utytułowany sportowiec, ale także jako żołnierz. We wrześniu 1915 r. po wcieleniu do austriackiego wojska i ukończył szkołę oficerską, zostając podchorążym. Walczył na Podkarpaciu i w Rumunii. W trakcie wojny polsko-ukraińskiej brał udział w obronie Lwowa. W trakcie wojny polsko-bolszewickiej służył w szeregach 5. Lwowskiego Pułku Artylerii Polowej odpierającej atak bolszewickiej I Armii Konnej Siemiona Budionnego. Polskie Termopile – bitwa pod Zadwórzem 17 sierpnia 1920 r. pochłonęła kwiat lwowskiej młodzieży. Pośród poległych w wojnie z bolszewikami byli także zawodnicy Pogoni Lwów, min.: Jan Bruch (szer. 29.pp., poległy 2 września pod Buskiem), Jan Demeter (por., ochotnik I Kompanii Oddziału rtm. Abrahama, poległy pod Zadwórzem), i Marian Jaźwiecki (d-ca IX. Kompanii 5. Pułku Legionów, kawaler orderu VM, poległy pod Sejnami), Władysław Marynowski (podchor. WP, poległy pod Zadwórzem). Za zasługi dla Polski Wacław Kuchar został odznaczony m.in.: Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski, Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski, Krzyżem Walecznych oraz Medalem Niepodległości za pracę w dziele odzyskania niepodległości.
Podsumowując, tworząca się w realiach galicyjskiego Lwowa LKS Pogoń, przez ponad 30 lat swojego istnienia przerwanego wybuchem II wojny światowej, była jednym z najbardziej zasłużonych polskich klubów sportowych. W jej szeregach występowali i zdobywali laury wybitni polscy sportowcy, późniejsi nauczyciele kolejnych pokoleń. Zawodnicy Pogoni regularnie rozgrywali zawody na szczeblu lokalnym, krajowym oraz międzynarodowym reprezentując biało-czerwone barwy. Utytułowani lwowianie uzyskiwali uznanie w oczach rywali, niejednokrotnie znacznie przewyższając ich swoimi umiejętnościami. Tworzone kolejne sekcje sportowe przyciągały młodzież, krzewiły patriotyczne wzorce i postawy. W momentach największej próby zawodnicy Pogoni stawali do walki za Ojczyznę: zarówno w takcie obrony Lwowa w latach 1918-1919, jak i w trakcie wojny polsko-bolszewickiej 1920 r. nie szczędząc wysiłku i życia. Wybuch II wojny światowej położył kres istnienia tamtej Pogoni. Dziś swoimi barwami czy też nazwą do jej wspaniałych sportowych tradycji nawiązują takie kluby jak Polonia Bytom, czy Pogoń Szczecin. Od 2009 r. Pogoń Lwów reaktywowała swoją działalność. Podobnie jak przed ponad stu laty – z inicjatywy polskiej młodzieży.
Inne teksty z miesięcznika LUX 5/6: TEORIA I PRAKTYKA SPORTU